quod in perfona venerabilis fratris noftri B..... Appamiarum Epifcopi actum extitit nuper, & Nicolaum de Bonfractu Capellanum Cardinalis jam dicti, noftras ad cum portantem litteras, quibus Regem excommunicatum per Cardinalem eundem mandamus publicè nuntiari, capi fecit, & repetitum à Cardinali eodem à carcere noluit relaxare, prout idem Cardinalis nobis id per proprias litteras notum fecit: unde perinde dicitur habere cum ipfe Rex impedimentum illud præftiterit, ficut mandata renuntiatio præceffiffet.

Stephanum infuper de Columna noftrum & Ecclefiæ hoftem in regno fuo receptavit patenter, non veritus excommunicationis fententiam, quam poft Columnienfium fugam de Tybure promulgavimus publicè, quibufcumque privilegiis non obftantibus, in omnes etiamfi imperiali aut regali præfulgeant dignitate, qui dictum Stephanum & alios quondam filios Joannis de Columna & Jacobum dicti fratris Joannis, Ricchardum & Petrum de Monte Vig. dicti Jacobi nepotes reciperent, conducerent, receptarent, receptari vel recipi facerent feu conduci, aut eis vel ipforum alicui publicè vel oc cultè auxilium, favorem vel confilium exhiberent; quodque contra adjutores, fautores & receptores prædictorum Jacobi & filiorum dicti Joannis, ab olim per nostras litteras procedi mandavimus, ut contra hæreticos, receptatores, fautores & adjutores eorum. Nequaquam in his fervit Deo Rex Francorum in timore, aut ei cum tremore exultat, ne iratus in eum per fuum vicarium exardefcat; nempe tanto offendit graviùs, quanto perniciofiùs peccat, fuæ perditionis ad alios exempla tranf

mittens.

Heu! ipfum confilia prava commaculant ; eum fyrenes necnon ufque in exitium dulces damnofe permulcent,periculofe regalem mentem exagitant & decipiunt inceffanter.Non enim propter eas liberare poffumus nec debemus; hominem namque primum non à peccato diaboli excufaVit fuggeftio, quin divini mandati tranfgreffor folveret pœnam mortis: & filentium noftrum nihil aliud forer quam delinquendi occafio & diffolutio univerfæ ecclefiafticæ difciplinæ. Cum enim notorium etiam facti confinui fit, quod ipfo faciente & contra dictam noftram veniente fententiam, libertas non eft per regnum ipfius veniendi ad Apoftolicam Sedem ; ac quod fi dictus Nico laus eft captus, & præfatus Stephanus receptatur in regno; noftræque fententiæ supradictæ latæ firmatæ fint &

i

prædicatæ publicè; fic quod canonum excommunicatio in aperto liquet ex præmiffis (ut taceamus ad præfens de cuftodia jam dicto Cardinali impofita, detentione abbatis, captione religioforum dictorum, & temerariis actibus in jam dictos commiffis) ipfum eundem Regem manifeftis excommunicationibus efle ligatum; & per confequens beneficia ecclefiaftica, perfonatus & dignitates, fi eorum aliquo titulo quandoque ad eum collatio pertinet, de jure interim non poffe conferre, imperium five jurifdictionem aliquam per fe vel per alios aut communes actus feu legitimos exercere, & collationem & exercitium ipfum nullius exiftere dignitatis, ac fideles ac vaffallos ipfius effe à fidelitate & etiam juramentis quibus aftringuntur eidem, & hujufmodi debito totius obfequii auctoritate canonum abfolutos; hoc omnibus his præcipuè qui de ejus funt regno, vel in eo moram faciunt, nunciantes eum excommunicatum, comitari pœnas hujufmodi declaramus; & more periti medeci, cum non profuerint monita, levioribus incipientes ac fanctorum Patrum noftrorum ftatuta tenentes omnes fideles & vaffallos ejus, eique juratos, à fidelitate & juramentis, quoufque idem Rex in excommunicatione permanferit, apoftolica nihilominus auctoritate abfolvimus ; & ne eidem fidelitatem obfervent vel fervent, modis omnibus & fub interminatione anathematis, quia magis Deo quam hominibus fervire oportet, & fidelitatem chriftiano principi Deo adverfanti, ejufque præcepta caleanti, nulla cohibentur auctoritate perfolvere, prohibemus.

Et quia Rex ipfe aliquos forfan inveniret, quia beneficia hujufmodi, Dei timore poftpofito, ab ipfo reciperent, diftrictè præcipimus fub excommunicationis, amiffionis beneficiorum quæ alias haberent, & inhabilitatis perpetuæ ad ecclefiaftica beneficia de cætero obtinenda, pœna (quam ipfo facto incurrant, fi contrarium agant) ne ab eo fic excommunicato manente illa recipiant quo-quo modo; diftri&tè fub hujufmodi à nobis infligendis pœnis inhibentes Capitulis Ecclefiarum in quibus benefi cia ipfa per Regem, excommunicatione durante, conferuntur eundem, ne eos quibus conceduntur ab ipfo, recipiant vel admittant. Porro cum fcriptum fit, Diffol we colligationes impietatis, folve fafciculos deprimentes, nos confederationes prædictas etiam cum quibufvis terræ Regibus aut Principibus, quod non credimus, initas diffolvimus, & juramenta, fi qua funt præftita,a ,annul

lamus:etiam nuntiantes ipfi Regi ut à facie arcus fugiar, refipifcat, ad obedientiam redeat, & ad Dominum convertatur, ne quod præterire non valebimus, jufto in eum judicio animadvertere compellamur.

Ut autem hujufmodi nofter proceffus, quem de confilio fratrum noftrorum facimus, ad omnium notitiam deducatur, chartas feu membranas proceffum continentes eundem, in cathedrali Ecclefia Anagnina appendí vel affigi oftiis feu fuperliminaribus faciemus, quæ proceffum noftrum fuo quafi fonoro præconio, & patulo judicio publicabunt, ita quod idem Rex & alii quos proceffus ipfe contingit nullam poftea poffint excufationem prætendere, quod ad eos talis proceffus non pervenerit, vel quod ignorayerint eundem; cum non fit verifimile remanere quòad ipfos incognitum vel occultum, quod tam patenter omnibus publicatur. Actum Anagniæ in aula noftri palatii, vi. Id Septembris ̧ Pontificatûs noftri anno IX.

XIII.

Défenfes faites par le Roi à tous les Ecclefiaftiques de fortir de fon Royaume: tirées du tome iv. de l'Hiftoire de l'Univerfité de Paris par du Boullay, page 35.

PHiLLines Det gratiâ fi tenenti, falutem. Cum

HILLIPPUS Dei gratiâ Francorum Rex, Baillivo

nos regni noftri his diebus utilitate penfata, deliberationeque fuper hoc præftita fub certis femel & iterum formis diftri&ti duxerimus prohibendum ne quis de incolis regni noftri certis rationibus & caufis in ipfa prohibitione contentis, ab eodem regno abfque fpeciali licentia exire præfumeret, quoquo modo, nonnulli nihilominus Prælati, Abbates, Priores, Magiftri in Theologia, Do&torefque Juris Canonici & Civilis, & aliæ quædam ecclefiafticæ & feculares perfonæ, prout ad noftrum nuper venit auditum, inhibitione noftra fpreta, ab eodem regno egredi, quod moleftum gerimus, præfumpserunt. Nolentes igitur ob ipfarum abfentiam perfonarum bona corum temporalia diffipari, & potius ea cupientes providè confervari, mandamus tibi, quatenus bona omnia temporalia perfonarum quarumlibet Ballivæ tuæ,

que prohibitionem noftram tranfgrefferunt prædictam, ad manum noftram causâ cuftodia ponere non obmittas, eaque diligenter cuftodiri facias, donec de certis corum cuftodibus duxerimus providendum. De nomi. nibus verò ipforum & quantitate bonorum immobilium fingulorum te diligenter informes, informationem quam inde feceris, nobis quamcitiùs relaturus, vel fub figillo tuo inclufum miffurus. A&tum Parifius Dominicâ poft feftum S. Lucæ Evangelifta, anno Domini 1302.

X I V.

Bulle du Pape Benoist XI. par laquelle il revoque ce qu'avoit ordonné le Pape Boniface VIII. contre ce qui s'étoit observé en France pour ce qui eft des provisions aux Evêchez & Benefices, il veut qu'il en soit ufé comme auparavant, tirée des Manuf crits de M. de Brienne, N. 167. page 63.

Berifimo in Chrifto filio Philippo Regi Frauciæ il

ENEDICTUs Epifcopus, fervus fervorum Dei,

cum

loftri, falutem & apoftolicam benedictionem. Uteo magis erga Deum & Apoftolicam Sedem [ la fuite eft la même que ce qui eft dans la Bulle imprimée à la page 229. des Preuves de M. Dupuy, jufqu'à ces mots fuper hoc extitit fupplicatum ] refervationem, inhibitionem & decretum hujufmodi apoftolica auctoritate revocamus, volentes ut prædi&ti omnes hujufmodi jure illis competente, tempus ingruerit, utantur liberè ficut prius, & nihilominus provifiones & confirmationes electionum face poft refervationem, inhibitionem & decretum præditum in dictis Ecclefiis, dummodo aliàs canonica fuerint, plenam obtineant firmitatem; nec electiones aut poftulationes factæ poftmodum in prædi&is Ecclefiis ex iifdem refervatione, inhibitione ac decreto, quin debitum fortiantur effectum, poffint quomodolibet impediri. Datum Viterbi x111. Kal. Maii, Pontificatûs nofri anno primo.

P.S

X V.

Bulle de Benoift XI. par laquelle il abfout le Clergé le Royaume de France de toutes cenfures; tirée de Raynaldus fous l'année 1304. N. 9.

ENEDICTUS

BENE DLUXUS, CUT accepimus, tam Archiepif

&c: ad perpetuam rei memo

copi & Epifcopi, quàm alii ecclefiarum fecularium & regularium Prælati, & alii Clerici & ecclefiaftica perfonæ, religiofæ ac feculares ; necnon Barones, nobiles, & alii laïci de regno prædicto excommunicationum fententiis, olim à Bonifacio Papa VIII. & aliis prædecefforibus noftris Romanis Pontificibus in impedientes eos qui ad Sedem accedebant Apoftolicam, vel recedebant ab ea, feu litteras deferebant ipforum, vel ex aliis caufis in fuis proceffibus promulgatis, necnon latis à canone pro eo, quod fe culpabiles reddiderunt in captione ejusdem Bonifacii prædecefforis & nuntiorum ipfius, & alioram prædecefforum prædictorum ; teneantur aftricti, quorum aliqui divina celebrarunt officia, & immifcuerunt fe illis, ac receperunt ordines & beneficia ecclefiaftica, fic ligati: nos præmissa omnia paterna meditatione penfantes, ac attendentes utilitates ac commoda quæ ex eodem regno, dum in ipfius Ecclefiæ devotione perftitit, Ecclefiæ prædictæ provenerunt; quodque propter evitandum fcandalum, præfertim ubi multitudo delinquit, feveritati eft,aliquid detrahendum ; fperantes infuper quod Rex & incolæ memorati tantò Deum & Ecclefiam ftudebunt per amplius & devotius revereri, quantò eadem Ecclefia mifericordius & gratiofius egerit cum eifdem; hujufmodi inducti confiderationibus, Archiepifcopos, Epifcopos, Prælatos, Clericos, Perfonas, Barones, Nobiles & Laicos prædictos, & quofcumque de prædicto regno qui hujufmodi fententiis Bonifacii & aliorum prædictorum aftringuntur, omnefque (qui) occafione hujufmodi captionis præfati Bonifacii prædecefforis & nuntiorum prædictorum dicto vel facto, ope, opera, vel favore, quantumcumque in fententiam canonis inciderunt, (Guillelmo de Nogareto milite, cujus