five ramufculis claudunt & contegunt. Horum primus Heldemarus nomine, Tornacenfis genere, alter verò nomine Cono, gente Teutonicus, ambo fanctitate prestantes, officio presbiteri, profeffione canonici, cum Fratre Rogero laïco, de proximâ villulâ Tranloi nato, religionis hic canonice fundamenta jaciunt; & non timentes latronum infidias quia juftus ut leo confidit, omnes etiam tranfeuntes fuâ fide & innocentiâ fed & corporali prefentiâ fecuros inter infidias reddunt. Hos duos, Heldemarum videlicet & Cononem in Anglia, ad quam eos ftudendi cura traxerat, cura traxerat, ferunt canonice profeffionis habitum fufcepiffe, & fub Rege Anglorum Willelmo & Regina Matilde religiofiffimâ Capellanie ipforum officium tenuiffe. Sed cùm Regum mollia contempfiffent, dùm valedicto Anglis Suffragia Sanctorum devotionis gratiâ vellent invifere, predicto laïco hic invento, qui fepè folus hanc inhabitabat heremum ex defiderio grate folitudinis quam diù concupierant adhefiffe. Quorum Prior, Heldemarus, etate & merito qualis ac quantus fuerit, quomodo pauper fpiritu & innocens actu, temporalia cuncta contempferit, parumque vel nichil terrenum poffederit, vel poffidendum hic adquirere voluerit, quomodo etiam fignis miraculorum, ut ferunt, & in vitâ & poft mortem claruerit, quomodo Prioratum Canonicorum Viromandenfis Ecclefie fibi oblatum refutaverit, quia hec proprium expetunt libellum malui reticere, quàm fummatim tangens, pro eo quod ad alia vocor, pauca aut non digna tanto viro dicere. Eodem fanè tempore gravi fcifmate laborabat Ecclefia, dùm fummus Pontifex Urbanus predecefforis fui Gregorii feptimi, qui laicos omnes perfonas Ecclefiafticas per anulum & baculum inveftientes excommunicaverat, decreta fervaret & per totam latinitatem firmiter obfervari preciperet : & quia dolente capite folent & cetera membra dolere, ipfa quoque Cameracenfis Ecclefia, defuncto Gerardo Gerardo Epifcopo fuo, per duos Walcherum fcilicet & Manassen qui de Episcopatu contendebant, graviter ufque ad cedes & homicidia difturbatur. Hinc verò, occafione repertâ Attrebatenses clerici, favente fibi Widone Remorum Archiepifcopo & Francorum Rege Philippo, fummum Pontificem Urbanum adeunt, & per ejus manum Cameraco tacente quemdam Lambertum Gifnenfem anno Domini M. XC. III. (*) Episcopum fibi ordinari faciunt, & Ecclefiâ fuâ à dominio Cameracenfis exemptâ, cùm fue libertatis privilegiis fuo deinceps Epifcopo gaudere ceperunt. Undè & Parrochiis Epifcopatûs utriufque decifis, Rochenias hujus loci Matrem Ecclefiam infrà terminos Attrebatenfium contigit remanere. Episcopante igitur Attrcbati Lamberto, fancte memorie Heldemarus à quodam nominetenùs clerico qui fe cum eis Deo ferviturum fimulaverat, interfecto priùs ab ipfo innocente Rogero laico, letaliter vulneratur; ipfi tamen homicide plenè indulgens, & pro eo Dominum rogans, immò & ofculum fi prefens effet offerre cupiens, nunquàm pofteà curatus ad plenum, infrà annum tanquàm martyr emeritus idibus Januarii hominem exuens ad meliora transfertur ; cujus meriti & loci fucceffor & heres Cono in brevi focios fibi paucos fed religione preditos aggregat; & dum religione & probitate preeminet univerfis, illuftrium & proborum fibi hominum amorem mentefque conciliat. Unde & à predicto Lamberto Attrebatenfi Epifcopo tota illi Parrochia de Rocheniis poffidenda in perpetuum cùm libertatis privilegio anno Christi M. XC. VII. condonatur, & multa juxtà hunc locum à Caftellano & liberis Peronenfibus predia conferuntur. Locus etiam qui Margellas dicitur cum aquâ & adjacentibus pafcuis ei ab Odone Domino Hamenfi confertur; & Oratorium ibidem (*) Lambert fut facré à Rome le Dimanche de Lætare, 19 Mars 109. Yyy conftruere à Baldrico Noviomenfi Epifcopo petenti conceditur. Ipfo tempore ab Urbano Papâ Claromonte concilium celebratur; & ad liberandam Syriam à Paganorum incurfibus ubique terrarum fideles Catholici per ejufdem Pape industriam concitantur, & non folùm à Iherofolimâ & ferè totâ Syriâ fed & ab Antiochiâ & multis aliis locis gentiles expelluntur, & Christiani pro eis Deo propter ipfos pugnante fignis evidentibus, anno Domini M. XC. IX. feliciter admittuntur. Igitur everso Priore ligneo Oratorio, per venerabilis Cononis induftriam Ecclefia in hoc loco lapidea conftruitur, & à Godefrido Ambianenfi & Joanne Teruanenfi Epifcopis anno Domini Chrifti M. C. VI; IX. kl. Octobris, permiffu & rogatu Lamberti Attrebatensis Epifcopi dedicatur. Quem videlicet Cononem cùm Monachi Sanéti Quintini de monte fuper Cymiterio fuo graviter impeterent & ab alodiis fuis que utriufque communia & indivifa tunc erant penitùs difturbare vellent, proborum hominum qui fortè tunc aderant auxilio fretus & confilio, ad fedem eos Apoftolicam appellat, & commiffà curâ paupercule fue domûs evocato ad fe familiari fuo Richero genere Teruanenfi, Priore de Liches, Dominum Papam Pafchalem qui Urbano fuccefferat Trechis repertum fuper emancipatione fui Cymiterii follicitat, & quod petit impetrat & confirmat; revertenfque cum privilegio Apoftolico & Cymiterii fui libertate de mandato fummi Pontificis à Monachis impetratâ, predictum Richerum virum difcretum & ftrenuum tam fuâ prece quàm & precepto Domini Pape quod propter hoc fecum detulerat lifcenfibus ex toto renuntiare, & Arroafienfibus preeffe conftituit; & parvo tempore elapfo, ordinatis hic omnibus, ad fummum Pontificem, qui eum ad fe redire preceperat, Romam recucurrit. Quem fummus Pontifex fecum retentum & tam vite merito quàm doctrine fatis approbatum in Preneftinâ civitate de confilio fratrum collateralem fibi & Cardinalem ordinavit Epifcopum; & poft hec etiam pre ceteris Cardinalibus ab eo eligitur ut fiat Legatus fedis Apoftolice per Provincias Galliarum. Hic ad nos manum adhuc incorruptam Sancti Savini Martyris atque Pontificis & multorum fanctorum reliquias de conceffione predicti Pape anno Domini M. C. XII. transmittere ftuduit; & poft hec Legatus ad nos veniens fuper fepulchrum Domni Heldemari magistri fui Oratorium conftrui fecit & ipfe illud veftimentis facerdotalibus & leviticis ibidem oblatis in honore Sancte Marie Magdalene confecravit. Altare etiam de Bufcoi quod fibi priùs tantummodò commodatum fuerat, à Domino Lamberto Epifcopo Domno Richero & Fratribus donari in perpetuum impetravit; & hinc rediens, convocatis Remenfi, Sefonenfi & Bituricenfi Metropolitanis & Suffraganeis eorum Epifcopis, civitate Beluaco generale concilium anno Domini M. C. XV. celebravit. Quo anno Dominus Lambertus Attrebatenfis Epicopus XVII. kl. Junii defungitur, & Robertus genere Attrebatenfis loco ejus fubftituitur. Hujus temporibus cum ab eo impetraffet altare de Goi Richerus Abbas nofter dictus, pro humilitate tamen fine benedictione Abbatiali usque in finem vite permanens, ftrenuè amministrato officio & quibufdam poffeffionibus & multis Fratribus Congregatis, anno Domini M. C. XXI. VIII. idus Maii viam univerfe carnis in greditur. Poft quem Gervafius Bolonienfis genere, vir benignitate precipuus, caritate & mifericordiâ fummus, electione Fratrum & Epifcopali benedictione primus apud nos Abbatizare cepit. Cujus tempore venerabilis Cono, expletâ Legatione quâ in Iherofolymam & per totam Syriam fub Calixto vel Honorio fummis prefulibus functus fuerat, reverfus ad propria, Prenestem civitatem fedis fue, fpiritu fuo ad Deum qui eum dederat evocato V. idus Augufti, fui glebâ corporis honoravit. Abbas verò Gervafius de die in diem magis magifque proficiens, & ferè omnes utriufque fexûs qui ad eum converti volebant admittens, cum religiofos valdè Fratres quos invenerat vel quos ipfe creaverat fecùm haberet, & unufquifque fe in anteriora extendens ad majora femper afpirare contenderet, de confilio Sancte memorie Bernardi Clare-Vallis Abbatis & multarum honeftarum perfonarum que tunc temporis habundabant, efum carnium & fanguinis fuis Fratribus interdicit; ufum quoque laneorum ad carnem, laborem manuum & perpetuum filentium & multa alia que Ordo nunc exigit, conftanter indicit. Undè accidit ut à multis ufquequaque requifitus, per diverfa loca Cenobia conftrueret, & religiofos quofque de fuis Fratribus ad plantandam ibi religionem noftram transmitteret; non nulli etiam canonicorum de aliis ordinibus ordini fuo vale dicentes, nostrum tamquàm diftri&tiorem fufcipere & profiteri contenderent. Itaque infrà breve tempus, exceptâ vicinâ Flandriâ, ipfa quoque Anglia, Scotia, Burgundia, & apud externas gentes Polonia de Fratribus noftris novellas plantationes fponte fufcipiunt, & Prelati earum ob unitatem fervandam & corrigendum fi quid in ordine excefferint, ad generale capitulum femel in anno apud Arroafienfem Ecclefiam Matrem fuam venire confentiunt. Sancte quoque memorie Malachias Hibernienfium Archiepifcopus per nos iter faciens, inspectis confuetudinibus noftris & approbatis, libros noftros & ufus Ecclefie tranfcriptos fecum in Hiberniam detulit, & ferè omnes Clericos in Epifcopalibus fedibus & in multis aliis locis per Hiberniam conftitutos ordinem noftrum & habitum & maximè divinum in Ecclefiâ officium fufcipere & obfervare precepit. Cum igitur Abbas Gervafius ferè omnes Abbatias noftri Ordinis & omnes curtes noftras & grangias multorum fidelium gratiâ & voluntate plantasset, & quafdam nichilominùs poffeffiones oblatas fufcipere renuiffet, |