etiam vobiscum ut in hujusmodi matrimonio, sic de facto contracto, remanere, seu illud de novo contrahere, inter vos libere et licite valeatis similiter dispensamus; prolem ex hujusmodi matrimonio, sive contracto, sive contrahendo, suscipiendam legitimam decernendo. Volumus autem, si hujusmodi matrimonium de facto contraxistis, confessor per vos, et quemlibet vestrum eligendus, pœnitentiam, quam adimplere teneamini, propterea vobis injungat. Datum Romæ, apud sanctum Petrum. sub annulo piscatoris, die xxvi. Decembr. millesimo quingentesimo tertio, pontificatus nostri anno primo.

SIGISMUNDUS.

X.

Articuli Pardonationis Reverendissimi Patris Thomæ Cardinalis, &c. Or the Articles in Cardinal Wolsey's Pardon, 21 Hen. VIII. Feb. 12.

Omnimodæ proditiones tam majores quam minores; pro- Cotton.Libr. ditionum mesprisiones et aliæ mesprisiones.

Legum subversiones, et earum illicitæ extensiones.

Outlagarum quæcunque.

Intrusiones et ingressus in temporalia archiepiscopatuum, episcopatuum, abbatiarum, prioratuum, sive aliarum domorum religiosarum infra regnum Angliæ.

Provisiones bullarum circa executionem officii legationis de

latere, contra formam statuti de provisoribus.

Concesso quod præfatus Thomas cardinalis omni pardonatione et gratia gaudeat populo regni Angliæ in aliquo parliamento concessa.

Donatio archiepiscopatus Eboracensis cum pertinentiis.

Julius 1. fol. 27.

A. D. 1529.

King Henry VIII's Letter to Cardinal Wolsey to sign a Commission for conveying the disposal of several Benefices in his gift to the King.

HENRY REX,

Most Reverend Father in God, right trusty and right beloved, we greet you well; and send unto you at this by our trusty and well beloved chaplain, Doctor Incent,

Vicar General, a commission touching the gift of benefices and offices within your dioces of Winchester, being at our denomination and appointment devised by our council : wherefore we will and desire you to subscribe the same commission, and to seal it with your seal: and thereupon deliver the same to the said vicar general, which he shall use none otherwise but according to our commandment and pleasure. Yeaven under our signet at our mannor of the Moor the nine and twenty day of March.

Tunstall, Episc. London. Regist. fol. 45. A.D. 1526.

XII.

Bishop Tunstall's Monition to the Archdeacon of London to bring in Tyndall's Translation of the New Testament.

Cuthbertus, permissione divina Londinens. Episcopus, dilecto nobis in Christo archidiacono nostro Londinens. seu ejus officiali salutem gratiam et benedictionem. Ex pastoralis nostri debito ea quæ ad subjectorum nostrorum periculum, et maxime ad internecionem animarum eorundem tendere dinoscuntur; salubriter propellere, et totis viribus extirpare astringimur. Sane ex fidedignorum relatione, ipsaque rei evidentia, ad nostram jamdudum pervenit notitiam, quod nonnulli iniquitatis filii, ac Lutheranæ factionis ministri, quos summa excæcavit malitia, a via veritatis et orthodoxæ fidei declinantes, sanctum Dei evangelium, in vulgare nostrum Anglicanum subdola versutia transferentes; ac nonnullos hæreticæ pravitatis articulos, et opiniones erroneas, perniciosas, pestiferas, scandalosas, et simplicium mentium seductivas intermiscentes, illibatam hactenus sacræ Scripturæ majestatem, suis nefariis et tortuosis interpretationibus prophanare, et verbo Dei S. sancto, et recto sensui ejusdem callide et perverse abuti temptaverint. Cujus quidem translationis nonnulli libri impressi, quidam cum glosis, quidam sine glosis (ut accepimus) dictum pestiferum et perniciosum virus in vulgari idiomate in se continentes, in promiscuam nostrarum dioecesis et jurisdictionis Londinens. multitudinem sunt dispersi; qui sane gregem nobis commissum, nisi citius provideatur, tam pestifero veneno, et mortifero pravitatis hæreticæ morbo, proculdubio inficient et contaminabunt, in animarum nobis commissarum grave periculum, et divinæ majestatis gravissimam offensam. Unde nos Cuthbertus antedictus, de prædictis magnopere dolentes, et antiqui

hostis calliditati, quam suis satellitibus, ad animarum subditorum nostrorum interemptionem, subministrat obviam ire, curaque pastorali super grege nobis commisso, diligenter invigilare, ac remedia opportuna præmissis adhibere cupientes; vobis conjunctim et divisim committimus, ac firmiter in virtute sanctæ obedientiæ qua nobis tenemini, injungendo mandamus, quatenus auctoritate nostra moneatis ubilibet commorantes quatenus infra triginta dierum spatium, quorum quidem dierum decem pro primo, decem pro secundo, et decem pro tertio, et peremptorie, sub excommunicationis poena, ac criminis hæresios suspicionis inquirendæ, eis assignamus; omnes et singulos hujusmodi libros, translationem Novi Testamenti in vulgarem linguam factam continentes, ad nos, seu nostrum in spiritualibus vicarium generalem inferant et realiter tradant: et quid in præmissis feceritis, nos, aut vicarium nostrum hujusmodi infra duos menses a die data præsentium debite certificare personaliter, vel per litteras vestras patentes, una cum præsentibus ante sigillatas, non omittatis, sub pœna contemptus. Dat. sub sigillo nostro 18 die mensis Octobris anno Domini 1526. et consecrationis nostræ anno quinto.

XIII.

The Decree of the University of Oxford against the lawfulness of the Marriage of King Henry VIII. with Catharine of Spain.

1530.

Nos Johannes Cotisford hujus almæ Universitatis Oxoniæ April 4, commissarius, authoritate et consensu hujus totius venerabilis Lord Herconvocationis, declaramus, decernimus, et definimus, majorem bert, p. 324. partem omnium doctorum magistrorum, tam regentium quam non regentium, singularum facultatum hujus almæ Universitatis Oxon. concessisse, et consensum pariter et assensum suum præbuisse, quod determinatio, definitio, et responsio ad quæstionem nobis ex parte serenissimi domini regis nuper propositam, per illos triginta tres doctores et baccalaureos, ad id per facultatem theologiæ nuper electos, sive per majorem partem eorum facienda, habeatur, censeatur, et reputetur, pro definitione, determinatione, et responsione totius hujus Universitatis; et quod liceat dominis commissario et procuratoribus, sigillum commune Universitatis, litteris super præfata determinatione per eosdem concipiendis, apponere.

July 30, 1530. Lord Her

9.

XIV.

An Address of the Lords Spiritual and Temporal to the Pope upon the subject of the King's Marriage.

Sanctissimo in Christo patri et domino domino Clementi, divina providentia ejus nominis Papæ septimo, osculatis pedibert, p. 303. bus omni cum humilitate fœlicitatem precamur, et optamus perpetuam, in Domino nostro Jesu Christo. Beatissime pater, tametsi causa matrimonii, invictissimi et serenissimi principis domini nostri Angliæ Franciæque regis Fidei Defensoris et domini Hiberniæ, multis ipsa per se argumentis vestræ sanctitatis opem imploret atque efflagitet, ut illud quam celerrime finem accipiat, quem nos, summo cum desiderio, jamdiu desideravimus, et longa, sed hactenus vana spe a vestra sanctitate expectavimus; non potuimus tamen committere ut rebus nostris regnique statu, ex hac litis protelatione in tantum discrimen adducto, omnino sileremus, sed quod regia majestas nostrum caput, atque adeo anima omnium nostrum, et in cujus verbis nos, tanquam membra conformia, justa compagine capiti coherentia, multa solicitudine vestram sanctitatem precati, et frustra tamen precati sumus, id nos literis nostris doloris gravitate adducti seorsim et separatim flagitaremus. Sufficere sane alioqui debuisset, causæ ipsius justitia eruditissimorum virorum calculis passim probata, celeberrimarum academiarum suffragiis judicata, ab Anglis, a Gallis, ab Italis, prout quisque apud eos cæteros eruditione antecellit, pronunciata et definita, ut sanctitas vestra etiam nemine petente et reclamantibus quibuscunque, suo ore, suaque authoritate aliorum sententias confirmaret; præsertim cum causæ definitio eum regem, illud regnum respiciat, quod de sede illa Apostolica tam multis nominibus bene meritum sit: precibus autem nihil opus fuisset, nisi quatenus homines doloribus indulgent, et preces non necessarias interdum effundere solent. Cæterum quum apud sanctitatem vestram nec ipsius causæ justitia, nec beneficiorum acceptorum recordatio, nec optimi principis tam assiduæ et diligentes preces quicquam profecerint, ut obtineatur a vobis quod paternæ pietatis officium exigebat; adauctus supra modum in nobis miseriarum ac calamitatum recordatione doloris cumulus singula etiam reipublicæ nostræ membra vocalia facit, et verbis et literis conquestionem edere compellit. Nam quæ tandem infelicitas, ut quod duæ academiæ nostræ, quod

academia Parisiensis, quod multæ aliæ academiæ in Gallia, quod passim doctissimi eruditissimi et integerrimi viri domi forisque verum affirmant, et pro vero defendere tam verbis quam calamo se paratos ostendunt, id pro vero non obtineat a sede Apostolica ille princeps cujus ore atque præsidio sua stat sedis Apostolicæ authoritas a tam multis ac populis etiam potentissimis tam valide impetita, quibus partim ferro, partim calamo, partim voce atque authoritate sæpius in ea causa restitit; et tamen solus illius authoritatis beneficio non fruitur, qui curavit ut esset qua alii fruerentur. His quid responderi posset non videmus, et malorum interim pelagus reipublicæ nostræ imminere cernimus, ac certum quoddam diluvium comminari, aut quod diluvio par est multa cæde ac sanguine restinctam olim successionis controversiam denuo reducere. Habemus enim summis virtutibus principem, certissimo titulo regem, indubitatam regno tranquillitatem daturum, si sobolem ex corpore masculam nobis reliquerit; cujus in vero matrimonio sola spes esse potest: matrimonio autem vero tantum illud nunc obstat, ut quod de priore matrimonio tot docti viri pronunciant, id utique vestra sanctitas sua authoritate declaret. Hoc autem si non vult, et qui pater esse debeat, nos tanquam orphanos relinquere decrevit, et pro abjectis habere, ita certe interpretabimur, nostri nobis curam esse relictam, ut aliunde nobis remedia conquiramus. Sed ad hoc ne adigamur, sanctitatem vestram oramus ut regi nostro in tam sanctis desideriis adesse, et sine mora aut dilatione, favere velit, vehementer obsecramus, ut judicio suo comprobet quod viri doctissimi affirmant, per illam quam nobis ex pastorali officio debet pietatem ex mutuo cordis affectu obtestamur, ne claudantur paterna viscera, tam obsequentibus, tam benevolis, tam morigeris filiis. Causa regiæ majestatis nostra cujusque propria est, a capite in membra derivata, dolor ad omnes, atque injuria ex æquo pertinet, omnes in ejus majestate compatimur, quibus facile sanctitas vestra mederi posset, nec posset modo, sed ex paterna pietate deberet. Quod si vel id non fecerit, vel facere quidem distulerit sanctitas vestra, hactenus sane conditio nostra erit miserior, quod tam diu sine fructu frustra laboratum sit, sed non omni remedio prorsus destituta. Sunt quidem remedia extrema semper duriora, sed morbum omnino utcunque levare curat ægrotus, et in malorum commutatione non nihil est spei; ut si minus succedat quod bonum est, se