Over de nieuwe Koers- en Verheidstafel
van J. H. de Leeuw.

Onder dit opschrift oefent de heer E. Havinga in de October-aflevering van dit tijdschrift kritiek uit op bovengenoemde tafel, daarbij aan het slot verschillende heeren uitnoodigend om de voordeclen der gradentafel op te sommen en wel (zie blz. 535):

,,van

,,In de derde plaats die heeren, welke de voorschriften het meteorologisch journaal hebben vervaardigd, ,,waarin verlangd wordt, dat men de koersen in graden ,,moet invullen, uitcijferen, enz."

Deze opmerking omtrent de voorschriften moet evenwel op een misverstand berusten. Wij lezen daarin n.l. op blz. I:

8

„id. (d. w. z. kolom) 4 . . . is voor de, gedurende elke ,,wacht, gestuurde rechtwijzende koersen tot in streken; ,,liever 1) nog in graden, gerekend van N. o° O. tot N. 360° 0. ,,of van Noord en Zuid tot 90° O. en W.”

Hieruit kan men toch moeilijk lezen, dat men de koersen in graden moet invullen; integendeel werd bij het opstellen der voorschriften ruimte gelaten voor verschillende methoden. Hoewel eenheid natuurlijk de voorkeur verdient werd rekening gehouden met de praktijk.

Op dit standpunt dient men zich ook nu vóór alles te plaatsen, waar het geldt een keuze te doen tusschen gradentafel en streektafel; het gaat om de vraag: hoe wordt de koers uitgedrukt bij het cijferen, in graden of in achtste streken?

Nu meent de heer H. op blz. 533, dat bij de koopvaardij thans nog vrij algemeen in achtste streken gestuurd wordt. Wat het sturen betreft beschikken wij niet over voldoende gegevens; wel blijkt uit de meteorologische journalen, dat

1) Vóór 1912 werd de voorkeur voor graden niet in de voorschriften van het meteorologisch journaal genoemd.

de koers sedert jaren, op enkele uitzonderingen na, in graden wordt opgegeven aan boord van de schepen der Holland-Amerika Lijn, Koninklijke Hollandsche Lloyd, Stoomvaartmaatschappij ,,Nederland" en Java-China— Japan Lijn. Het is niet gewaagd hieruit te besluiten, dat in deze gevallen ook in graden gecijferd werd. En hierom gaat het toch.

Wat in de praktijk het eenvoudigste is, streken of graden, hangt veel af van wat men jong leerde en jarenlang toepaste.

Het komt ons evenwel voor, dat een adspirant-zeeman met meer moeite de koers in achtste streken leert aanduiden dan in graden. Miswijzing en kompasfout kunnen direct worden toegepast; ook koersveranderingen zullen o.i. met minder kans op fouten plaats vinden. Verdienen bovendien de graden geen voorkeur uit een oogpunt voor te bereiken internationale overeenstemming?

In verband met het bovenstaande zouden wij het betreuren, indien de tafel van de Leeuw niet in die van Haverkamp werd opgenomen.

P. M. VAN RIEL.

Nationaal Technisch Scheepvaartkundig Museum,
Haringvliet Zz. No. 68, Rotterdam.

Lezingen seizoen 1921-1922.

27 October '21. „Vergelijking van stoom- en motorschepen", door den Heer Ir. A. Roorda,

3 November 21.,,Radiogolfmeting en het gebruik der golfmeetsignalen", door den Heer J. Corver.

17 November '21.,,Hydraulische installaties en hare toepassingen aan boord", door den Heer G. A. C. Foort, te Den Haag.

I December '21.,,Onze Noordzeevisscherij", met film, door

den directeur.

Aanvang der lezingen, des avonds om 8 uur.

Toegangsbewijzen gratis verkrijgbaar bij den portier, gedurende 14 dagen voor elke lezing, of worden bij schriftelijke aanvrage, toegezonden.

Museum geopend op werkdagen van 10-4 uur.

De Commissie voor de stuurlieden-examens heeft gedurende hare in September 1921 gehouden zitting de volgende diploma's uitgereikt:

voor de groote stoomvaart:

Eerste stuurman aan de heeren: F. W. de Jong, K. de Jong, A. W. de Neef, H. K. Remmers, S. Bakker, L. L. Dolman, J. G. J. van Echten, J. de Jong, J. J. Smit, A. Trommel, J. de Voogd.

Tweede stuurman aan de heeren: J. F. Besemer, A. van Bokhorst, J. J. H. Mellaart, M. Eijer, P. Reitsema, J. Schröder, U. Schut, D. Struyk, W. Fenenga, H. Hummel, Kl. I. Leeuwerke, W. Th. H. Strikkers.

Derde stuurman aan de heeren: H. Bax, N. A. J. de Voogd, E. J. Berner, J. J. Doedens, H. Boon, A. C. Hogervorst, J. J. Rustige, E. Smit, J. W. P. van der Wart.

Er hadden zich 53 candidaten aangemeld voor 53 diploma's, I candidaat is niet opgekomen, 2 hebben zich teruggetrokken.

Stille helden der Zee.

De eerste winterstorm, die Zaterdag en Zondag 22-23 Oct. op onze kusten gewoed heeft en op ruwe wijze een einde maakte aan het fraaie vredige zomerweer, zal helaas met zwarte cijfers en letters in de annalen van ons Reddings-, wellicht ook in die van het Loodswezen geboekt staan.

Twee reddingbooten verongelukten, n.l. de,,President van Heel" voor den Nieuwen Waterweg; de,,Brandaris" waarschijnlijk op een reddingstocht naar de Vliehors. Van laatstgenoemde boot is een reddingboei aangespoeld.

Van de bemanning van de ,,President van Heel" werd de matroos Van der Vlies gered; omgekomen zijn de schipper De Geus, machinist Weening en verder de leden der bemanning Boel, Visser, Klooster en Boxman.

Aan boord van de ,,Brandaris" bevonden zich Schipper Teeuwen Wigman, machinist Kies en de matrozen Dijkstra en Albert Tot.

Verder komt uit Delfzijl de alarmeerende tijding dat de loodsschoener No. 2, kruisende voor den mond van de Eems, niet op haar post is teruggekeerd en dat aan de Oostzijde van Schiermonnikoog een mast van een onbekend schip boven water steekt.

Het is nu reeds 27 October, zoodat het ergste gevreesd moet worden.

Aan boord van den vermisten schoener bevonden zich : Schipper H. Dubois, loodsen R. van Til, G. Storteveld, G. Geertsema, loodskweekelingen P. Drewes, N. A. Post, J de Jong, de matrozen K. Westendorp en H. Smit en de kok K. Mulder.

Hulde zij hier gebracht aan de nagedachtenis der mannen, die bij hun menschlievend en gevaarlijk werk het leven moesten laten, maar tevens de opwekking geplaatst van diep in de portemonnaie te tasten, als straks de oproep tot steunverleening aan de droeve schare van de achterblijvenden in de dagbladen verschijnt.

Boekbespreking.

Buys' Zeemans-Almanak voor 1922, met betrekking tot den meridiaan van Greenwich, samengesteld door M. A. W. Greevink, oud-opperstuurman der Marine, onder toezicht van G. F. Tydeman, gep. Vice-Admiraal, Insp. v. t. Mil. onderwijs bij de Zeemacht.

Bussum, S. M. Gaasstra, prijs (niet genoemd). De Buys-Almanak heeft een anderen samensteller gekregen. De heer P. Cordia, observator aan de Filiaal-inr. van het K. N. Meteor Inst. te Amsterdam, die tal van jaren. voor den Buys-almanak heeft zorg gedragen, heeft dezen nuttigen en alom zeer gewaardeerden arbeid aan den heer Greevink toevertrouwd.

De behandeling van het boekje is dezelfde gebleven, de volgorde der hoofdstukken is ongewijzigd. Toch doet de nieuwe uitgave aangenaam aan door een betere, iets grootere drukletter. Om hiervoor ruimte te krijgen zijn de hoofden der tafels iets minder hoog moeten worden, hetgeen geen nadeel is. In die hoofden leest men steeds van sterretijd inplaats van sterrentijd, hoewel alle samenstellingen van het woord ster, uitgezonderd sterrebloem en sterrekers, een n hebben. Het behoort nu eenmaal tot de grilligheden van onze taal; sla op: de Vries en te Winkel.

Het totaal aantal vaste sterren waarvoor R. O. en declinatie zijn gegeven is met 3 verminderd, een enkele is bijgevoegd.

Bij de gegevens voor de getij-beweging op blz. 121 is de toelichting voor de kolom,,Rijzing", (vroeger werd dit waterverval genoemd), gewijzigd. Onder ,,waterverval" wordt nu verstaan het verschil tusschen elkaar opvolgend hoog en laag water, en „Rijzing" is het verschil tusschen (hoogsten) waterstand en laagwaterspring. Met dit laatste zal vermoedelijk, maar het had er wel bij mogen staan, g e middeld laagwaterspring zijn bedoeld?

Onder de tijdseinen staat voor Rotterdam niet opgegeven dat het blusschen der electrische lampen het juiste oogenblik geeft, en men zou ook denken dat op Delfshaven een sein met