419.

tio habet.. De prorogatione ad approbandum Concordata tam à pralatis regni quam ab aliis perfonis. Tit. X X X1 X. De vero valore Beneficiorum non exprimendo, vel ut in alia editione legitur: Papa ad Regis poftulationem prorogat fex menfes datos ad approbandum Concordata ad annum à data petentium computandum. Tit. XL. 421. Altera prorogatio petitur ad annum a fine alterius computandum, eo quod propter varias occupationes non fuit Concordatum approbatum, & receptum à regnicolis Tit. X L'Í. Conceditur fecundus annus à fine primi computandus ad hoc, ut Concordata recipiantur & obferventur à regnicolis. Tit. XLII Prorogatio temporis. De annatis.Tit.XLIII 429Deregistratione Concordatorum in Curiis facienda. Tit. XLIV.

424.

425.

433.

De Regia Facultate primum menfim Graduatis debitum nominandi. Tit. X L V. Sequitur tenor dictarum Litterarum Apoftolicarum. Tit. XLVI.

434.

437.

440.

De pœna temere venientium contra hujufmodi Concordata. Tit. X LV II.

De protectione Concordatorum Francia Regibus conceffa. Tit. XLVIII.

442,

Fin de la Table des Chapitres

OBSERVATIONS

OBSERVATIONS

SUR LE

CONCORDAT,

FAIT ENTRE LEON X. ET FRANCOIS I.

D

AIMA ayant commenté une partie du Concordat

& Re

buffe en ayant fait un fur toutes fes difpofitions, nous ne met

trions pas la Faulx à la moiffon d'autruy, & nous ne ferions pas des Obfervations fur le même Concordat, fi depuis ce temps-là il n'y avoit pas eu des Edits & Ordonnances qui ont apporté divers changemens, & plufieurs Arrets qui en ont éclaircy & interpreté de temps en temps les claufes & decidé les difficultez qui fe font préfentées. Ce que nous ex

A

pliquerons auffi diftinctement qu'il nous fera poffible, fuivant les matieres & les temps qu'ils font arrivez.

PROEMIUM CONCORDATORUM.

TITULUS PRIMUS.

F

RANCISCUS, Dei gratia Francorum Rex, Mediolani Dux, Aftenfis Comes, ac Genuæ Dominus, omnibus litteras has lecturis falutem. Cum non pridem, fuperftite adhuc Ludovico memoriæ commendabilis Rege,Socero noftro cujus (animæ propicietur Altiffimus) facrum Lateranenfe Concilium fæpius editis decretis, eundem Socerum noftrum ad ejusdem Concilii Conventum evocaffet cum có que Regni noftri Curias fummas, (quas Parlamentarias vocamus) Ecclefiam infuper univerfam Gallicam, cunctafque Regni noftri gentes, Delphinalifque noftri potentatus admonendos cenfuiffet, ut fi quid auctoritatis prifca afferre, fi qua jura citare, fi rationes confentaneas palam edifferere poffe confiderent, quominus Sanctio Pragmatica ejufdem Concilii au&toritate ac fententia antiquaretur, abrogaretur, induceretur, irritáque, etiam

nulla pronunciaretur & fchifmatica, id infra diem, dictis decretis præfix im efficerent: quo neglecto talis denique facro approbante Concilio decerneretur. Dudum autem ftatimque Nobis diadematico faftigio divina benignit te auctis, Regnúque aufpicato ineuntibus, cum rurfus hujufcemodi edicta alia, atque alia eadem ab auctoritate manantia, nobis innotuiffent, nobis etiam, noftrifque Curiis, Ecclefiæ Gallicanæ ac fubditis populis edito noviffimo ac caufæ peremptorio fpes omnis effet purgandæ moræ præcifa, ut fi ulterius cunctari in animum induxiffe

futurum omninò videremur in hæc difcrimina incidere, que antedictæ Pragmatica Sanctionis decretum hoc in Regno noftro,patriáq; Delphinali locum fibi vindicabant. Ideò nos animo reputantes quanta olim ante illius Pragmatica Sanctionis promulgationem, indignitas rerum ac deformitas in Regno noftro, patriáque Delphinali graffaretur, cum videlicet res nummaria ( quibus veluti nervis Refpublica fubnixa eft) ca maximè ac præcipuè ratione exhauriretur,cum Præfulibus & Antiftibus Sacerdotiorum conferendorum libertas facultafque adimeretur; cum peregrini & incolæ Sacerdotiis Gallicis fæpenumero donarentur,cum

diplomatibus Apoftolicis, quas expecta tivas nuncupabant, generatim, figillatimque fuperftitum hominum fpirantiumque Sacerdotia electiva, mixta ac collativa in diem mortis eorum conferrentur qui eis fungebantur. Id quod cum bonis moribus non convenit: Tum verò alieni fati votum habet adjunctum. Poftremo cum Sacerdotiorum controverfia, litefque facræ in Curia Romana difceptarentur ingenti noftrorum hominum difpendio & incommodo: ex quo fequi plerumque neceffe erat, ut qui vel fumptibus fuppeditare vel labori fufficere nequirent, hi aut juri fuo cedere, aut caufas deferere, ac pro derelictis habere cogerentur. Simul ea accedebat deformitas, ut litterarum ftudiofi & difciplinis liberalibus incumbentes aut facerdotia adipifci nequirent, aut qui adipifci cuperent litterarum ftudium abjicere, aut certè deponere cogerentur paffimque per urbes errabundè vagari, ut ad periculum imminere videretur, ne litterarum tandem amor & fcientia per curiam exolefcerent. Cum igitur fummoperè nobis videndum effe exiftimaremus ne hujufmodi indignitas in Regno noftro exoriretur, id quod futurum intelligebamus, tempori utique inferviendum effe duximus, ac rebus noftris periclitantibus,

in